“Хот, хөдөөгийн сэргэлт”-ийг дэмжих 2023 оны төсвийн ТАВАН ШИНЭЧЛЭЛ

“Алсын хараа-2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогын дунд хугацааны зорилт нь “Шинэ сэргэлтийн бодлого”. УИХ-аас баталсан уг “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын санаачлагч нь Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, түүний тэргүүлж буй Засгийн газар бөгөөд уг бодлогын гол зорилт нь “Хот, хөдөөгийн сэргэлт”. Өнгөрсөн хугацаанд Монгол Улсын хөгжил бүхэлдээ Улаанбаатарт төвлөрснөөр хүн амын 60 орчим хувь, нийт аж ахуйн нэгжийн 70 гаруй хувь нь тус тус нийслэл хотноо төвлөрөх болсон. Энэ нь Монгол Улсын хөгжлийн бодлогод бүсчилсэн хөгжил, тэр дундаа хөдөөгийн хөгжлийн бодлого алдагдсаны илрэл бөгөөд Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ энэ талаар  УИХ-аас зохион байгуулсан “Төсөв 2023” хэлэлцүүлгийн үеэр “Орон нутгийг дэмжинэ гэдэг бол хотын төвлөрлийг бууруулна гэсэн үг биш. Иймд орон нутгийг оронсууцжуулах, дэд бүтцийн асуудлыг үе шаттайгаар шийдвэрлэх, ипотекийн зээлийн хүүг хөдөө орон нутагт гурав болгох, чанартай боловсон хүчин хөдөө орон нутагт ажиллах сонирхлыг нэмэгдүүлэх, тогтвор суурьшилтай ажиллах нөхцөлийг бүрдүүлэхийн тулд орон нутгийн төрийн захиргааны албан хаагчийн цалинг 20-100 хувиар төсвийн захирагч өөрөө нэмэх боломжийг 2023 оны төсөвт гаргаж өгч байна. Цаашаа орон нутагт багш, эмч нар очиж ажиллах, орон нутагт ажилласан боловсон хүчнийг төр бодлогоор шатлан дэвшүүлэх, дэмждэг байх мерит зарчим барих зэрэг асуудал дээр 2023 оны төсөв томоохон соёлын эхлэлийг тавьж байна. Мөн орон нутаг дахь ашигт малтмалын газрыг эргэлтэд оруулах, уул уурхай эрхэлдэг аж ахуйн нэгжүүдээс олгодог хандив тусламжийг орон нутагт төвлөрүүлж, иргэдийн оролцоог хангах эрх зүйн орчнууна бүрдүүлнэ. Нэг үгээр хэлбэл хот руу чиглэбэл үнэтэй, хөдөөг чиглэвэл дэмждэг байх реформ 2023 оны төсөв дээр хийгдэж байгаа” хэмээсэн.

Иймд уг бодлогын өөрчлөлтийг 2023 оны улсын төсвийн төсөлд тусгайлан тусгаж өгсөн бөгөөд дараах таван чиглэлээр нэмэлт санхүүжилтийг төлөвлөсөн байна.

1. Ирэх оны улсын төсвийн төсөлд “Орон нутгийн хөгжлийн сан”-гийн санхүүжилтийг 2022 оныхоос 27 хувиар нэмэгдүүлж, 295.6 тэрбум төгрөгөөр төлөвлөсөн.
2. Орон нутагт ажиллах хүний нөөцийг дэмжихийн тулд төсөвт байгууллагад ажиллаж байгаа төрийн албан хаагчдын цалингийн орон нутгийн нэмэгдлийг улсын төсвийн санхүүжилтээр 20 хүртэл хувиар нэмэх бол орон нутгийн эх үүсвэрээс 80 хүртэлх хувиар нэмэх боломжийг эрх зүйн шинэчлэл хийх замаар олгоно.
3. Ирэх оны улсын төсвийн төсөлд анх удаа орон нутгийн иргэдийг орон сууцны бодлогоор дэмжих боломжийг тусгасан бөгөөд уг бодлогын хүрээнд 2023 оны улсын төсвийн төсөлд орон нутгийн ипотекийн зээлийн хүүгийн гурван хувийг гурван жилийн хугацаанд төрөөс даах зорилтын хүрээнд найман тэрбум төгрөг суулгасан.
4. Зээлийн батлан даалтын сангийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах замаар орон нутагт ипотекийн зээлд хамрагдаж байгаа айл өрх, иргэдийн урьдчилгаа төлбөрийн 60 хүртэл хувьд уг сангаас батлан даалт гаргах шинэчлэл хийнэ.
5. Ажлын байраа орон нутаг руу шилжүүлсэн иргэд, аж ахуйн нэгжийг дэмжих төсвийн төслийн бодлогын өөрчлөлтийн хүрээнд нэг хувийн хүүтэй таван жилийн хугацаатай зээлийг банкуудын эх үүсвэрээр олгох бөгөөд Засгийн газраас тодорхой хувийг хариуцан төлөхөөр 12.9 тэрбум төгрөгийг төсөвт суулгасан байна. Уг хөнгөлөлттэй зээлийн нийт хэмжээ 2023 онд 100 тэрбум төгрөг байх аж.